Achtergrond voorstel opgelegde betalingsregeling door rechter
In het voorstel wordt verbetering gezien in de positie van schuldenaren, vooral die niet in één keer hun schulden kunnen terugbetalen. De rechter kan in dat geval een betalingsregeling opleggen, onverlet of de schuldeiser het hiermee eens is of niet. Met deze regeling kan worden voorkomen dat de schuldenaar meer schulden opbouwt en zo kan toewerken aan een schuldenvrij bestaan.
Op dit moment is het zo dat een schuldenaar een dergelijke regeling niet bij de rechter kan afdwingen. Artikel 6:29 Burgerlijk Wetboek (WB) vermeld namelijk dat betaling in termijnen, of nadere afspraken daarover, alleen dan tot stand kan komen wanneer zowel schuldenaar als schuldeiser daar (vrijwillige) overeenstemming over hebben bereikt.
Doorbreken afwijzing schuldeiser deelbetalingen schuldenaar
Uitgangspunt is op dit moment dan ook dat volledige betaling van de schuldenaar geëist kan worden. In veel gevallen wil de rechter wel een regeling treffen, maar blijft daarbij – althans tot op heden – afhankelijk van de bereidwilligheid van de schuldeiser.
In veel situaties is sprake van een betalingswil, maar spelen tevens financiële omstandigheden een rol die maken dat de schuldenaar betalingsonmachtig is om het gehele bedrag ineens te betalen. Het wetsvoorstel is speciaal voor deze groep mensen geschreven. De rechter kan met dit voorstel dan ook de instemmende schuldeiser passeren en de schuldeiser de helpende hand bieden door een betalingsregeling op te leggen. Dit geldt aldus temeer in gevallen waarin de schuldenaar niet in een keer aan zijn betalingsplicht kan voldoen, maar dit voor hem wel mogelijk wordt geacht wanneer hij in termijnen mag aflossen.
Regeerakkoord 2017-2021
In het akkoord was afgesproken dat de positie van schuldenaren en de afhandeling van schulden verbetert moet worden. Zo zouden schuldeiser op grond van de redelijkheid en billijkheid eerst met de schuldenaar om tafel moeten gaan zitten om tot een afbetalingsregeling te komen indien de schuldenaar daarom verzoekt.[1] Op deze wijze, althans dat is de gedachte, komen schuldenaren minder in verregaande benaderde schuldenposities terecht, wat voorkomt dat meerdere schuldeisers de dupe worden en zo minder extra kosten hoeven te maken.[2] Deze extra kosten zouden dan bovenop de bestaande vordering komen, hetgeen de schuldenaar in een financieel uitzichtloze positie kan brengen, waardoor in het geheel niet betaald kan worden, laat staan in termijnen. Dit voorstel wil die gevolgen preventief te lijf gaan.
Haalbare en betaalbare betalingsregeling
Een haalbare en betaalbare betalingsregeling is voor beide partijen dan de optimale uitkomst. Het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) heeft hiertoe een onderzoek uitgevoerd (Betalingsregelingen – Bevorderen van haalbare betalingsregelingen bij private schuldeisers), waarin is gekeken welke randvoorwaarden er nodig zijn en hoe deze ingebed kan worden in een vrijwillig te accepteren betalingsregeling tussen partijen.
Onwillekeurige toepassing betalingsregeling door schuldeiser
Uit het onderzoek komt verder naar voren dat schuldeisers wel bereid zijn tot het treffen van een betalingsregeling, maar dat ze deze onderlinge oplossing onwillekeurig toepassen. Ook lijkt het alsof de schuldeiser te neiging heeft om er met een gestrekt been in te gaan en koste wat het kost voor op het opeisen van de gehele vordering gaat, zonder daarbij oog te hebben voor de redelijke en billijke feiten en omstandigheden van de schuldenaar en ondanks dat er geen sprake is van betalingsonmacht.
Geen betalingsregeling voor schuldenaars met problematische schulden
Uiteraard blijft het voor mensen die reeds een dermate hoge schuld hebben en veelal problematische schulden extra moeilijk om aan een betalingsregeling te voldoen. In die gevallen zal een extra betalingsregeling veelal niet het gewenste effect sorteren en is het komen tot een dergelijke regeling in deze gevallen dan niet de ideale oplossing. Deze schuldenaren zouden het beste gediend zijn en baat hebben bij een gemeentelijk schuldhulpregelingstraject of een uiteindelijk met wettelijke randvoorwaarden omgeven schuldsaneringstraject.[3]
Als reactie op het WODC-onderzoek heeft het kabinet, bij monde van de minister voor Rechtsbescherming de intentie uitgesproken om geen generieke verplichte betalingsregeling in de wet op te nemen. Ratio hierbij was dat hierdoor de contractsvrijheid in het geding zou komen en dat hierdoor ook de vrijheid bestaat tot afwijkende afspraken te komen en de wijze waarop deze nagekomen dienen te worden. Doorkruising van deze vrijheid zou de handelsgeest en het handelsverkeer te veel belemmeren, zo was de gedachte. Deze generieke betalingsregeling zou ook de hiervoor genoemde schuldenaar met problematische schulden nog meer in de problemen laten komen en zou averechts werken. Ook kleinere schuldeisers zouden hierdoor in financiële problemen kunnen komen. Bij problematisch (zeer) ernstiger vormen van schuldenproblematiek zijn nog andere wettelijke interventies mogelijk, zoals de gemeentelijke schuldhulpverlening of de in de Faillissementswet opgenomen gedwongen schuldregeling, de wettelijke schuldsaneringsregeling (WSNP), de surseance van betaling en de openbare of besloten akkoordprocedure buiten faillissement.
Redelijkheid en billijkheid
Met voorgaande achtergrond en randvoorwaarden lijkt het voorstel, om de rechter uiteindelijk in te laten grijpen en een betalingsregeling op te leggen, een passende maatregel. Zo voorkom je ook dat problematische schuldenaren nog verder in de schulden komen, worden er minder kosten gemaakt door de schuldeiser en kan de rechter in passende situaties een gewogen beslissing nemen op grond van de redelijkheid en billijkheid of en zo ja onder welke voorwaarden aan de schuldenaar een betalingsregeling zal worden toegekend. Het spreekt voor zich dat hiermee ook de belangen van de schuldeiser meegenomen worden en dat zo ook vermeden kan worden dat de schuldeiser onevenredig in zijn (financiële) belangen wordt geschaad.
Los van de door de rechter op te leggen maatregel, is het thans geldend recht dat ook uit de overeenkomst, de wet, gewoonte of de redelijkheid en billijkheid kan voortvloeien[4] dat de schuldeiser toch een betalingsregeling zal moeten dulden.
Praktijkbevorderende ontwikkelingen
Ook in de praktijk blijkt er veel behoefte zijn aan de totstandkoming van betalingsregelingen. Zo wordt al met enige regelmaat bij de rechtbanken Amsterdam en Rotterdam met toestemming van verzekeraars zoals Achmea aan de rechter de mogelijkheid gelaten om indien een zaak daartoe aanleiding geeft, eigenhandig een betalingsregeling op te leggen. Op deze zittingen (veelal bulkzittingen als het om incassozaken gaat).
Naast deze speciale incassozittingen zijn er in de praktijk andere ontwikkelingen aan te wijzen, zoals:
– Pilots maatschappelijke effectieve rechtspraak (MER)
– Pilot Zorgzaken
– Inzet van een schuldenfunctionaris
In een vervolgartikel (deel 2) zullen wij deze fenomenen nader toelichten.
Randvoorwaarden opleggen betalingsregeling door rechter
Om een opgelegde betalingsregeling ook het optimale effect te laten hebben, dient deze door de schuldenaar uiteraard ook volledig nagekomen te worden. Is deze door de rechter vastgesteld, dan kan daar niet van worden afgeweken, tenzij de rechter in het vonnis afwijkende voorwaarden stelt. Ook in deze gevallen is het zo, tenzij de rechter in het vonnis anders bepaald, dat wanneer een betalingstermijn niet wordt ingelost, de schuldeiser het openstaande restbedrag dan in één keer mag opeisen. Dit levert de schuldeiser dan ook direct een executoriale titel op die hij ook meteen kan inzetten, zonder nadien verdere tussenkomst van de rechter.
Hoofdregel blijft – bij aanvaarding van dit voorstel door de eerste en tweede kamer – echter wel dat de schuldenaar in één keer de vordering aan de schuldeiser betaald. De belangen van beide partijen dienen door de rechter meegewogen te worden in de regeling. Het kan bijvoorbeeld het geval zijn dat de (kleinere) schuldeiser in betalingsproblemen kan komen indien de rechter aan de schuldenaar toestaat gebruik te kunnen maken van een betalingsregeling.
De schuldenaar dient bij de rechter te verschijnen en ook de schuldeiser mag zich zowel schriftelijk als mondeling ter zitting uitlaten over het verzoek tot op leggen van een betalingsregeling. Mocht de schuldeiser niet reageren op het voorstel van een betalingsregeling, dan wordt ambtshalve door de rechter aangenomen dat hij ermee instemt.
Via vragenlijsten en andere rechtelijke bevoegdheden kan de rechter voldoende informatie vergaren over de inkomenspositie van de schuldenaar, hetgeen de basis vormt voor een op te leggen betalingsregeling. In die zin vormt het opleggen van een betalingsregeling door de rechter een aangename aanvulling op de rechterlijke instrumentaria, temeer nu zij bekent zijn met andere vergelijkbare bevoegdheden en rechtsgebieden (zoals bij de politierechter), waarbij zij veel ervaring hebben in het beslechten van geschillen m.b.t. geldvorderingen. De op te leggen betalingsregeling vormt dan ook om meerdere redenen een bij uitstek voor en door de rechter uit te voeren regeling.
Weten hoe zit met het een (opgelegde) betalingsregeling?
Ken je rechten en plichten bij een betalingsregeling!
Heb je vragen met betrekking een betalingsregeling?
De juristen van BERGA juridische diensten bekijken samen met je wat wettelijk wel of niet mogelijk is!
Wij adviseren en verlenen op maat advies & bijstand!
Heb je andere vragen, rechtsbijstand of ander advies nodig?
Wij verstrekken naast persoonlijke en online juridische adviezen, ook juridische diensten op maat, zoals het op maat maken, checken en/of wijzigen van je algemene voorwaarden, contracten of andere documenten. Onze diensten kun je ook snel en makkelijk online bestellen op www.webshop.bergajuridisch.nl
Daarnaast treden we zo nodig in onderhandeling met de wederpartij als het gaat om bijvoorbeeld contractvorming, conflictbehandeling, of staan je bij in arbeidsbemiddeling. Ook starten we zonodig een gerechtelijke procedure voor je op.
Zoek je persoonlijk en deskundig op maat advies of wil je een procedure starten?
Kies dan voor de juridische diensten van BERGA en meld je zaak aan via www.bergajuridisch.nl en vul het contactformulier in. Je kunt ons ook altijd bereiken via: info@bergajuridisch.nl of bel ons: 06-36331675.
Onze meest voorkomende rechtsgebieden
Wij verstrekken juridische diensten aan particulieren en ondernemers op gebied van:
(o.a. zaken voor de politierechter, kantonrechter, appèladvies)
(o.a. bij het indienen van bewaar en beroep, sociaal zekerheidsrecht,
WW, ZW, Participatiewet)
Bekijk onze diensten op onze website & webshop
Bekijk onze website: www.bergajurdisch.nl & webshop: www.webshop.bergajuridisch.nl
In onze webshop kunt u terecht voor het bestellen van onze telefonische en online diensten, zoals juridisch advies en het laten opmaken, checken of wijzigen van nieuwe of bestaande contracten, voorwaarden of overige documenten.
We zijn u graag van dienst!
[1] Regeerakkoord 2017-2021 Vertrouwen in de toekomst, p. 27.
[2] In het coalitieakkoord 2021-2025 “Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst” is opgenomen dat we inzetten op financiële educatie, preventie en vroeg signalering, zodat we schulden kunnen voorkomen of vroegtijdig kunnen verhelpen.
[3] Dit kan zowel een minnelijk schuldhulpverleningstraject waar de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) op van toepassing is of een wettelijk schuldsaneringstraject bevatten waar de Wet schuldsanering natuurlijke personen (WSNP) op van toepassing is.
[4] C.J. van Zeben, J.W. du Pon & M.M. Olthof (red.), Parlementaire Geschiedenis van het nieuwe Burgerlijk Wetboek. Boek 6, Algemeen gedeelte van het verbintenissenrecht, Deventer: Kluwer 1981, p. 156.