Termijnoverschrijding & e-mail berichtenservice overheid
De bestuursrechtspraak laat zich vaak staatsrechtelijk duiden; diens invalshoek is derhalve vaak bestuurlijk van aard en daarop ligt dan ook de focus. Tot op heden zien wij echter een kentering aan onze ogen voltrekken: van bestuursrechtelijke focus naar de focus van en door de burger. In dit kader noemen we ook de Afdeling Bestuursrecht van de Raad van State, en dan met name diens Grote Kamer die zich thans meer hard lijkt te maken voor de burgerrechtelijke bescherming inzake termijnoverschrijdingen en de gevallen waarin die legitiem en verontschuldigbaar worden geacht. Dit blijkt tenminste uit het aantal uitspraken in zaken waarin bijvoorbeeld de overheid zelf onderwerp van discussie is; niet alleen wat transparantie betreft m.b.t. WOB-verzoeken (oud) en WOO-verzoeken (nieuw), ook noemen we dan diens eigen digitale portaal die te pas en te onpas bereikbaar is voor het insturen van gerechtelijke stukken.
Grotere verontschuldigbaarheid annex verschoonbaarheid bij gebruik e-mailberichtenservice overheid
Tot voor kort was de Afdeling onverkort stringent in de behandeling, voortzetting en de evt. niet-ontvankelijkheid verklaring in gevallen waarin de burger te laat zijn stukken via het digitale portaal indiende.
De strenge lijn lijkt de Afdeling de laatste tijd echter verlaten te hebben. Er is derhalve meer ruimte en belangrijker nog, een grotere rechtsbescherming voor de burger ontstaan nu zij meer oogt heeft voor de oorzaken, gevolgen en daarmee de redelijkheid en billijkheid om wel of niet een te laat digitaal aangedragen zaak in behandeling te nemen.
Verschoonbaar of niet-verschoonbare termijnoverschrijding?
We beschrijven twee gevallen waarin vaststaat dat de wettelijke regels zijn gevolgd, maar waarin de e-mailservice van de overheid haperde en niet werkte zoals zou moeten. Het specifieke bericht zoals het door de overheid naar de burger toe was verstuurd, kwam niet aan, waardoor te laat een rechtsmiddel was ingediend. De vraag die daarop volgde was steeds, of er sprake was van een verschoonbare termijnoverschrijding ja dan nee.
Niet-verschoonbare termijnoverschrijding
We bespreken eerst een zaak uit 2017 waarin de Afdeling oordeelde dat (praktisch elke) technische hapering m.b.t. de e-mailservice van de overheid voor rekening van de burger kwam (ABRvS 13 december 2017).
De Afdeling oordeelde dat ‘… de enkele omstandigheid dat de betrokkene zich heeft aangemeld bij de e-mailservice van www.overheid.nl niet met zich meebrengt dat hij er gerechtvaardigd op mocht vertrouwen dat hij op de hoogte zou worden gehouden van alle voor hem mogelijk relevante besluiten, zoals in dit geval het verlenen van een omgevingsvergunning voor de activiteit bouwen, in de omgeving van zijn perceel…’
Het is duidelijk dat de Afdeling hier duidelijk nog niet kiest om de burger te helpende hand te bieden in de vorm van een hardheidsclausule. In tegendeel, zij herinnert de burger eraan en appelleert evenzo aan de inherent aan het burgerschap gelieerde eigen verantwoordelijkheden daar waar het betreft het op de juiste wijze geïnformeerd te geraken van een voor hem specifiek en relevant overheidsbesluit. Dat de burger daarbij (totaal) afhankelijk van in dit geval een haperende e-mailberichtenservice van de overheid, daar heeft de Afdeling geen boodschap aan. Het verzoek van de burger wel oog te hebben voor zowel de menselijke maat als ook verder te kijken dan alleen het resultaat (te laat ingediend beroepschrift) vond in de ogen van de Afdeling geen genade.
De Afdeling vervolgt:…’De gevolgen van zijn keuze om daarbij te vertrouwen op de e-mailservice van www.overheid.nl komen voor zijn risico. De omstandigheid dat er problemen waren met de technische koppeling tussen de gemeentelijke website en www.overheid.nl met als gevolg dat in de periode waarin de bestreden omgevingsvergunning is verleend, gedurende lange tijd besluiten van de deelgemeente niet zijn doorgezet naar www.overheid.nl, maakt dat niet anders.
Hier had althans in 2017 nog het nakijken en vond geen gehoor voor diens persoonlijke en technische oorzaken van niet-tijdige indiening.
Verschoonbare termijnoverschrijding
In schril contrast met voornoemde zaak uit 2017, noemen we dan een uitspraak van de Afdeling uit begin 2020 (Afdeling Bestuursrechtspraak Raad van State 22 januari 2020).
De Afdeling begint haar uitspraak door de burger te wijzen op de eigen verantwoordelijkheid ervoor zorg voor te dragen dat je zelfstandig op de hoogte geraakt van elke voor de belanghebbende in kwestie relevante door de overheid genomen of nog te nemen beslissing.
De afdeling vervolgt dan: ….’ Er kunnen echter sprake zijn van bijzondere omstandigheden op grond waarvan een burger er rechtens op mocht vertrouwen dat zolang geen daartoe strekkend e-mailbericht van www.overheid.nl is ontvangen nog geen vergunning is verleend.’
En onder deze bijzondere omstandigheden schaart de Afdeling een fout in de e-mailberichtenservice van de overheid waardoor het betreffende door de overheid verzonden bericht niet juist was gecategoriseerd.
Onverlet de in beginsel te hanteren eigen verantwoordelijkheid en inspanningsverplichting van de burger, liet de Afdeling nu wel de persoonlijke en technische oorzaken en de gevolgen van zijn keuze om daarbij te vertrouwen op de e-mailservice van de overheid, niet voor zijn risico behoorde te komen, meewegen in diens oordeel. De Afdeling ging aldus om en had hier – in tegenstelling tot dezelfde soort zaak in 2017 – wel opeens oog voor de menselijke maat van de redelijkheid en billijkheid.
Kentering in de rechtspraak
Een kentering in de rechtspraak. Een fout in de e-mailberichtenservice van de overheid wordt niet langer gerekend tot het risico van de burger die zich middels het digitale portaal had aangemeld en daarop als nietsvermoedende burger (terecht-) ook zijn vertrouwen in had gesteld.
Rechtsbescherming & rechtszekerheid
Hoe dan ook, een stap in de goede richting vanuit het perspectief van de rechtsbescherming van de burger. De rechtszekerheid moet echter een inboeten aan kracht. In beide zaken ging het namelijk om vergunningen die aan een derde waren verleend.
In de uitspraak uit 2017 kan deze derde namelijk vertrouwen op de onherroepelijkheid van zijn vergunning (enige tijd) na afloop van de termijnen om rechtsmiddelen in te stellen. Hoewel de burger in het tweede geval het gelijk aan zijn zijde kreeg, had dit defacto niet het navenante effect wat de (algemene) rechtsbescherming betreft.
De tweede uitspraak zorgde er namelijk voor dat een eenmaal onherroepelijk verstrekte vergunning nadien tóch onderwerp van discussie kan worden in een in een procedure – met feiten zoals hiervoor genoemd – opgeworpen verzoek deze te wijzigen, te herroepen of te vernietigen. De rechtszekerheid van de vergunninghouder is daar uiteraard niet mee gediend. Breder gezien wordt daarmee onzes inziens een rechtens maar ook maatschappelijk gezien verkeerd signaal afgegeven en wordt de zekerheid en de vrijheid inzake aan de burger toekomende rechten te claimen en als zodanig te vorderen, behoorlijk ingeperkt.
Hoewel het voorgaande een individuele vergunninghouder betrof, zal de rechtszekerheid zwaarder wegen naarmate er meer partijen bij betrokken zijn. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als er sprake is van een bestemmingsplan, waarbij aldus meerdere partijen een veel direct belang bij hebben. Echter een volledige uitsluiting van een niet alsnog een door de rechter te vernietigen beschikking wordt niet verstrekt. De Afdeling geeft hierin geen duidelijke richtlijnen.
Verschoonbare termijnoverschrijding & bestemmingsplan
De Afdeling laat in haar RvS 26 juli 2023 zien dat ook ingeval sprake is van een bestemmingsplan de belanghebbende burger evenals in de hiervoor besproken zaak uit 2020, zich mag verontschuldigen met een beroep op de door de overheid zelf veroorzaakte en niet goed werkende e-mailberichtenservice.
De burger had beroep ingesteld tegen een bestemmingsplan buiten de termijn voor het instellen van beroep. Vast staat dat de burger zich zich had aangemeld voor de e-mailberichtenservice van de overheid (lees: gemeenteraad). Hij ontving echter geen bericht over diens bestemmingsplan en de vaststelling ervan.
Gemeenteraad aan zet
De Afdeling laat in haar uitspraak zien dat het aan de gemeenteraad is om aannemelijk te maken dat wat betreft haar berichtgeving via de e-mailberichtenservice m.b.t. het bestemmingsplan, wel degelijk naar behoren had gefunctioneerd. Daar slaagde de raad echter niet in.:
…“Onder deze omstandigheden moet dan ook worden geoordeeld dat [appellant] door eerst op 9 november 2021 beroep in te stellen, niet in verzuim is geweest…’, aldus de Afdeling.
Magere uitspraak
Verwacht had mogen worden dat de Afdeling meer en dieper zou ingaan op haar eerdere uitspraak uit 2020 en meer woorden zou wijden aan de rechtsbescherming én de rechtszekerheid die als onderliggende fundamenten belangrijke ankers en piketpalen zijn en als zodanig ook dienen te fungeren in een democratische samenleving. Het betrof in casu een enkele belanghebbende, maar het is uiteraard evident dat het rechtsbelang en daarmee ook de rechtswaarde en rechtszekerheid voor ieder andere burger ermee gebaat is dat hij of zij in een uitspraak van de Afdeling haar onderliggende motieven kan lezen, zodat voor een grotere groep (toekomstige) belanghebbenden inzichtelijk wordt wat van hen wordt verlangd in soortgelijke aangelegenheid en belangrijk nog: wat nu wel en niet verschoonbaar is. Die nuancering missen wij in de uitspraak van de Afdeling, althans voor dit moment. Wij gaan ervan uit dat de Afdeling in toekomstige zaken hier nog het nodig over zal zeggen en/of daarover nader gedetailleerd zal uitweiden.
Verhouding rechtsbescherming & rechtszekerheid
Met voorgaande wordt aan de ene kant door de Afdeling gezorgd voor meer rechtsbescherming bij verschoonbare termijnoverschrijdingen; aan de andere kant zien we dus een verschraalde en afgebrokkelde rechtszekerheid voor een belanghebbende van de eigenlijke vergunning of bestemmingsplan. Die verhouding en een gerechtvaardigde balans daartussen is wat ons betreft wat zoekgeraakt.
Heeft u andere vragen, rechtsbijstand of ander advies nodig?
Wij verstrekken naast persoonlijke en online juridische adviezen, ook juridische diensten op maat, zoals het op maat maken, checken en/of wijzigen van je modelovereenkomsten, contracten of andere documenten. Onze diensten kunt u ook snel en makkelijk online bestellen op www.webshop.bergajuridisch.nl
Daarnaast treden we zo nodig in onderhandeling met je wederpartij als het gaat om bijvoorbeeld contractvorming, conflictbehandeling, of staan u bij in arbeidsbemiddeling. Ook starten we zonodig een gerechtelijke procedure voor je op.
Zoekt u persoonlijk en deskundig op maat advies of wil je een procedure starten? Kies dan voor de juridische diensten van BERGA en meld je zaak aan via www.bergajuridisch.nl en vul het contactformulier in. Je kunt ons ook altijd bereiken via: info@bergajuridisch.nl of bel ons: 06-36331675.
Onze meest voorkomende rechtsgebieden
Wij verstrekken juridische diensten aan particulieren en ondernemers op gebied van:
- Privaatrecht
- Consumentenrecht
- Huurrecht
- Arbeidsrecht
- Modelovereenkomsten
- Ondernemingsrecht
- Aansprakelijkheidsrecht
- Schadevergoedingsrecht
- Contractenrecht
- Verbintenissenrecht
- Strafrecht (o.a. zaken voor de politierechter, kantonrechter, appèladvies
- Bestuursrecht (o.a. bij het indienen van bewaar en beroep, sociaal zekerheidsrecht, WW, ZW, Participatiewet)
Bekijk onze diensten op onze website & webshop
Bekijk onze website: www.bergajurdisch.nl & webshop: www.webshop.bergajuridisch.nl
In onze webshop kun je terecht voor het bestellen van onze telefonische en online diensten, zoals juridisch advies en het laten opmaken, checken of wijzigen van nieuwe of bestaande contracten, voorwaarden of overige documenten.
We zijn je graag van dienst!
Modelovereenkomsten laten opstellen?
BERGA juridische diensten stelt ze passend bij jouw onderneming op!
Heb je andere vragen of ander advies nodig?
Wij verstrekken naast persoonlijke en online juridische adviezen, ook juridische diensten op maat, zoals het op maat maken, checken en/of wijzigen van je modelovereenkomsten, contracten of andere documenten. Onze diensten kun je ook snel en makkelijk online bestellen op www.webshop.bergajuridisch.nl
Daarnaast treden we zo nodig in onderhandeling met de wederpartij als het gaat om bijvoorbeeld contractvorming, conflictbehandeling, of staan je bij in arbeidsbemiddeling. Ook starten we zonodig een gerechtelijke procedure voor je op.
Zoek je persoonlijk en deskundig op maat advies of wil je een procedure starten?
Kies dan voor de juridische diensten van BERGA en meld je zaak aan via www.bergajuridisch.nl en vul het contactformulier in. Je kunt ons ook altijd bereiken via: info@bergajuridisch.nl of bel ons: 06-36331675.
Onze meest voorkomende rechtsgebieden
Wij verstrekken juridische diensten aan particulieren en ondernemers op gebied van:
(o.a. zaken voor de politierechter, kantonrechter, appèladvies)
(o.a. bij het indienen van bewaar en beroep, sociaal zekerheidsrecht,
WW, ZW, Participatiewet)
Bekijk onze diensten op onze website & webshop
Bekijk onze website: www.bergajurdisch.nl & webshop: www.webshop.bergajuridisch.nl
In onze webshop kunt u terecht voor het bestellen van onze telefonische en online diensten, zoals juridisch advies en het laten opmaken, checken of wijzigen van nieuwe of bestaande contracten, voorwaarden of overige documenten.
We zijn u graag van dienst!