Ontkomen aan gijzeling
Het initiëren van een (particuliere) aangifte om zo het eigen faillissement in te luiden, maar vooral om strafrechtelijke maatregelen zoals een op te leggen gijzeling te voorkomen, is dat toegestaan en levert dit geen misbruik van recht ex art. 3:13 BW op? We bespreken in dit kader van een arrest van het Gerechtshof Den Bosch, zoals uitgesproken op 7 september 2023.
Beslissing Hof
Het Hof heeft in haar arrest de vernietiging van het eerdere door de rechtbank uitgesproken faillissement vernietigd. Saillant detail is dat een derde in deze zaak, t.w. het CJIB het appel had ingesteld, dus de Staat der Nederlanden en niet de verzoeker van het faillissement. Het door het CJIB vervolgens ingestelde verzet tegen de vernietiging van het vonnis van de rechtbank, waarbij de rechter het faillissement van verzoeker uitsprak, werd door het Hof verworpen.
Feiten casus
Wat gebeurde er precies in deze zaak?
De gefailleerde had begin 2023 aangifte van eigen faillissement en daarmee een verzoek tot faillietverklaring bij de rechtbank neergelegd. De rechter heeft dat verzoek gehonoreerd en in mei van dit het faillissement uitgesproken. Een derde partij, in casu het CJIB heeft tegen dit vonnis verzet ingesteld o.g.v. artikel 10 lid 1 Faillissementswet (Fw).
Recht op verzet
Eenieder die iets te vorderen heeft op een ander (schuldeiser) mag conform artikel 10 lid 1 Fw verzet aantekenen tegen een vonnis op tegenspraak tussen de schuldenaar/aanvrager en de schuldeiser. De wet heeft echter een uitzondering gemaakt voor personen die in de hoedanigheid van een aanvrager van het faillissement of als een belanghebbende bij gebreke van een vordering kunnen worden gekwalificeerd. Deze personen kunnen geen verzet indienen. Veel curatoren maken gebruik van deze regeling, aangezien zij veelal te maken krijgen met een lege faillissementsboedel en dientengevolge dan voor eigen (lees op rekening van de eigen onderneming) rekening en risico, dus op eigen kosten het betreffende faillissement dienen af te wikkelen. Wordt het verzet gehonoreerd, dan mag de curator deze kosten verrekenen.
Faillissementsgeding op tegenspraak, derden niet aanwezig
Een andere reden dat een derde, zoals een curator, gebruikt maakt van het recht van verzet, is dat verzoeken tot faillissementen en (eigen) aangiften daartoe altijd op basis van artikel 4 Fw, dus in besloten kamer (raadkamer) worden afgewikkeld en beoordeeld. Hierbij zijn slechts aanwezig de schuldenaar en de verzoeker/schuldeiser. Derden, zoals in casu een curator of een CJIB, zijn en mogen niet bij deze zitting aanwezig zijn, terwijl zij vaak een eigen zelfstandig belang hebben bij vernietiging van een eerder uitgesproken faillissement. Een uitgesproken faillissement heeft namelijk niet alleen consequenties voor de hiervoor de zittingspartijen, de schuldenaar en de schuldenaar, maar ook bijvoorbeeld voor diens familieleden, partner en medewerkers. Het recht van verzet is aldus een groot juridisch goed. Evenwel had de rechter het verzet van het CJIB in casu afgewezen.
CJIB gaat in hoger beroep
Het CJIB gaat tegen de afwijzing van haar verzet in hoger beroep op basis van artikel 11 lid 1 FW. Een van de gronden die het CJIB aanvoerde was dat de gefailleerde in casu misbruik van recht zou hebben gemaakt (3:13 BW). Voor misbruik van recht geldt dat van een door de wet en recht toegekende bevoegdheid geen gebruik mag worden gemaakt in geval daar misbruik van wordt gemaakt. De gefailleerde had om een eigen faillissement verzocht om zo een strafrechtelijke maatregel als gijzeling te kunnen ontlopen.
Hof: eens met CJIB
In het betreffende arrest valt te lezen dat eerder voor de faillissementsuitspraak van de rechter, een andere rechtbank (strafrechter) aan de dienstdoende een machtiging had verstrekt, zodat de gefailleerde gegijzeld mocht worden. Deze machtiging tot gijzeling kon worden afgeven omdat sprake was van een aan gefailleerde opgelegde ontnemingsmaatregel.
Verzoek opschorten gijzeling
De gefailleerde heeft – als reactie op deze machtiging – een verzoek bij het CJIB ingediend om de tenuitvoerlegging van deze gijzeling (het CJIB is met de tenuitvoerlegging van deze maatregel belast) op te schorten dan wel stop te zetten. Het CJIB heeft begin mei van dit jaar (2023) dat verzoek afgewezen.
Misbruik van recht
Vrijwel direct na deze afwijzing van het CJIB heeft de gefailleerde de eigen aangifte (verzoek tot) van zijn faillissement ingediend. Het Hof constateert tijdens de zitting en waar zij in haar arrest ook een toelichting op geeft, dat de gefailleerde vage of geen antwoorden geeft op de vraag waarom hij toen (in mei) is overgegaan tot het doen van aangifte omtrent zijn eigen faillissement. De ontnemingsmaatregel en bijgevolg de door de rechter gehonoreerde gijzeling zouden in ogen van de gefailleerde hier niets van doen mee hebben. Dat vond het Hof niet aannemelijk. Ondanks dat de gefailleerde stelde geen vermogen en inkomsten (uit illegale praktijken) te hebben noch dat daarop enig perspectief en uitzicht zou bestaan, gaf de curator aan dat hij hiernaar geen onderzoek zal verrichten en hoe dan ook over zal gaan tot het indienen van een vernietigingsverzoek van het faillissement.
De gefailleerde gaf verder tijdens de zitting bij het Hof nog aan dat hij onder meer het even rustig aan wilde doen, tot rust wilde komen en dat hij daarom was overgegaan tot het indienen van zijn eigen aangifte faillissement. Het Hof ging daar (uiteraard) niet in mee. Volgens het Hof zijn dergelijke voor de gefailleerde ter terechtzitting naar voren gebrachte overwegingen niet van dien aard en vinden zeker geen rechtvaardiging om daarmee een (door het CJIB uit te voeren) ontnemingsmaatregel en bijgevolg de gijzeling te willen voorkomen, c.q. op te schorten. Het Hof vernietigde daarop het gerechtelijk vonnis waarbij de faillietverklaring werd uitgesproken. Dit wegens misbruik van recht. Daarmee draaide de gefailleerde uiteindelijk zelf voor de kosten van de afwikkeling van het faillissement op.
Vragen, advies en/of rechtsbijstand nodig m.b.t. een vordering, schuldeiser en/of schuldenaar? In staat van faillissement gesteld en verzet doen?
De juristen van BERGA juridische diensten verstrekken passend advies en staan u eventueel bij in een gerechtelijke procedure en kunnen namens u verzet doen.
Heb je andere vragen of ander advies nodig?
Wij verstrekken naast persoonlijke en online juridische adviezen, ook juridische diensten op maat, zoals het op maat maken, checken en/of wijzigen van je modelovereenkomsten, contracten of andere documenten. Onze diensten kun je ook snel en makkelijk online bestellen op www.webshop.bergajuridisch.nl
Daarnaast treden we zo nodig in onderhandeling met de wederpartij als het gaat om bijvoorbeeld contractvorming, conflictbehandeling, of staan je bij in arbeidsbemiddeling. Ook starten we zonodig een gerechtelijke procedure voor je op.
Zoek je persoonlijk en deskundig op maat advies of wil je een procedure starten?
Kies dan voor de juridische diensten van BERGA en meld je zaak aan via www.bergajuridisch.nl en vul het contactformulier in. Je kunt ons ook altijd bereiken via: info@bergajuridisch.nl of bel ons: 06-36331675.
Onze meest voorkomende rechtsgebieden
Wij verstrekken juridische diensten aan particulieren en ondernemers op gebied van:
(o.a. zaken voor de politierechter, kantonrechter, appèladvies)
(o.a. bij het indienen van bewaar en beroep, sociaal zekerheidsrecht,
WW, ZW, Participatiewet)
Bekijk onze diensten op onze website & webshop
Bekijk onze website: www.bergajurdisch.nl & webshop: www.webshop.bergajuridisch.nl
In onze webshop kunt u terecht voor het bestellen van onze telefonische en online diensten, zoals juridisch advies en het laten opmaken, checken of wijzigen van nieuwe of bestaande contracten, voorwaarden of overige documenten.
We zijn u graag van dienst!