Werkgever of zzp’er zelf aansprakelijk voor geleden schade?
Het nader te bespreken arrest Davelaar/Allspan[1]
is nog altijd richtinggevend en bepalend wanneer het gaat om aan werknemers dan
wel andere hulppersonen (zzp’ers) die in dienst of in opdracht van
werkgever/opdrachtgever (letsel)schade hebben verkregen tijdens uitvoering van
werkzaamheden. Wanneer is nu een werkgever/opdrachtgever aansprakelijk te
stellen door een ondergeschikte werknemer of zzp’er? Wat is daarvoor vereist?
En wanneer is draagt de zzp’er zelf het ondernemersrisico als het gaat om
daaruit voortvloeiende (letsel)schade? Deze en andere vragen beantwoorden we
voor je in dit nieuwsblog.
Afhankelijkheid van veiligheid werkgever
Stijging aantal ZZP’ers
De laatste jaren is er een grote stijging in het aantal zzp’ers waar
te nemen. Naast de voordelen voor zowel de werkgever/opdrachtgever als de
zzp’er, schept dit ook extra risico’s, niet in alleen als het gaat om rechten
en plichten inzake verantwoordelijkheden, aansprakelijkheid; ook op fiscaal
gebied dienen beide partijen zich bewusts te zijn van een aantal juridische en
financiële gevolgen, waaronder schijnzelfstandigheid.
Daarnaast is de werkgever/opdrachtgever ook aansprakelijk te
stellen wanneer de zzp’er tijdens uitvoering van werkzaamheden fouten maakt
waardoor schade ontstaat bij derden. Omgekeerd kunnen zzp’ers sinds het
voornoemde arrest van de Hoge Raad de werkgever/opdrachtgever aansprakelijk stellen voor geleden (letsel)schade
als gevolg van uitvoering van werkzaamheden.
Extra controle op schijnzelfstandigheid ZZP’ers
Nog een enkele opmerking over schijnzelfstandigheid. Door het
stijgend aantal zzp’ers wil de overheid meer controle uitoefenen op
schijnzelfstandigheid.
In een eerste nieuwsblog over
schijnzelfstandigheid en zzp’ers gingen we nader in op het begrip
schijnzelfstandigheid.
In het tweede nieuwsblog bespraken
we de gevallen waarin er sprake is van schijnzelfstandigheid.
In het slot van deze
artikelreeks over schijnzelfstandigheid gingen we uitgebreid in op en gaven
diverse handreikingen en aanbevelingen hoe schijnzelfstandigheid kan worden
voorkomen, zowel voor de werkgever/opdrachtgever als voor de zzp’ers.
De werkgever/opdrachtgever
doet er goed aan om te checken of er sprake is van een schijnzelfstandigheid.
Blijkt achteraf, na voltooide werkzaamheden, dat de Belastingdienst vaststelt
dat daarvan sprake is, kunnen niet alleen naheffingsaanslagen en boetes aan
opdrachtgever (lees: werkgever) worden opgelegd; ook bestaat er dan een reële
kans dat opdrachtnemer zijn zelfstandig ondernemerschap kwijt kan raken, zowel
voor de Inkomstenbelasting als voor de BTW.
Wanneer is de werkgever/opdrachtgever aansprakelijk?
De wet geeft aan dat de werkgever/opdrachtgever jegens een
werknemer aansprakelijk is voor diens schade als deze zich tijdens de
uitvoering van zijn arbeid manifesteert. De werkgever kan zich disculperen (onttrekken)
aan die aansprakelijkheid, wanneer hij aantoont zich aan de op hem rustende zorgverplichtingen
te hebben gehouden, of in het geval wanneer de werknemer zich schuldig heeft gemaakt
aan opzet of roekeloos gedrag (7:658 BW).
Geen arbeidsovereenkomst, toch aansprakelijk
Met de stijging van het aantal zzp’ers is ook de wens voor arbeidsflexibiliteit
toegenomen. Dit geldt met name wanneer de werkgever/opdrachtgever hulppersonen
(zoals zzp’ers, uitzendkrachten en vrijwilligers) binnen zijn bedrijf inzet
zonder dat er sprake is van een arbeidscontract. De wet formulier dit als zodanig
in artikel 7:658 lid 4:
Hij die in de uitoefening van zijn beroep of bedrijf arbeid laat
verrichten door een persoon met wie hij geen arbeidsovereenkomst heeft, is
overeenkomstig de leden 1 tot en met 3 aansprakelijk voor de schade die deze
persoon in de uitoefening van zijn werkzaamheden lijdt. De kantonrechter is
bevoegd kennis te nemen van vorderingen op grond van de eerste zin van dit lid.
Davelaar/Allspan[2]
Zoals hiervoor al aangestipt, kan de werkgever/opdrachtgever
aansprakelijk worden gesteld voor schade die die zzp’er heeft geleden en/of nog
steeds lijdt in de gevallen waarin hij afhankelijk is van door werkgever/opdrachtgever
getroffen en/of gefaciliteerde veiligheidsvoorschriften resp.
veiligheidsmiddelen.
Eigen risico zzp’er
Tot ongeveer 2011 droeg de zzp’er veelal zijn eigen schade, ook
al was deze voor de werkgever/opdrachtgever werkzaam in de uitoefening van door
deze aan de zzp’er opgedragen werkzaamheden. In 2012 kwam aan dat volledige te
dragen schaderisico een einde.
Beroep op artikel 7:658 lid 4
In het voornoemde arrest Davelaar/Allspan betrof het een zzp’er
die in opdracht werkzaam was om stalen constructies te maken en onderhoud
pleegde aan machines. Tijdens deze werkzaamheden kreeg hij letselschade.
Davelaar als zzp’er was voor deze schade niet verzekerd en om
deze reden stelde hij Allspan als zijn werkgever/opdrachtgever hiervoor aansprakelijk.
Dit lukte. Wat is daarvoor vereist?
Voorwaarden beroep op artikel 7:658 lid 4 BW
Een zzp’er kan zijn werkgever/opdrachtgever met goed gevolg
aansprakelijk stellen en daarbij een beroep op artikel 7:658
lid 4 BW doen, in het geval:
–
Hij (in grote mate) afhankelijk is van door de werkgever/opdrachtgever
getroffen veiligheidsmaatregelen op de locatie waar de werkzaamheden worden
uitgevoerd (gelijkwaardig bedrijfsrisico zzp’er en vaste medewerker0;
–
De door de zzp’er verrichte werkzaamheden ook door het vaste
personeel van de werkgever/opdrachtgever worden uitgevoerd en behoren tot de
kerntaken van diens onderneming (gelijkwaardige werkzaamheden zzp’er en werkgever/opdrachtgever).
Kanttekening voorwaarde 1 – gelijkwaardig bedrijfsrisico
Wanneer de zzp’er zijn werkzaamheden in een setting uitvoert
waarin door de werkgever/opdrachtgever wordt bepaald welke materialen te gebruiken,
welke instructies daarbij gevolgd dienen te worden, welke bedrijfskleding
gedragen dient te worden en welke veiligheidsvoorschriften gevolgd dienen te
worden, is de zzp’er in dezen afhankelijk van de werkgever/opdrachtgever te
stellen. De mate waarin de werkgever hierin bepalend is, zegt ook iets voor de
mate van bedrijfsrisico’s die daarmee afgewend dienen te worden. Dit maakt de
zzp’er binnen deze context bezien gelijkwaardig met een vaste medewerker die
dezelfde middelen en instructies van de werkgever/opdrachtgever krijgt. Als dit
zo is, dan is voldaan aan de eerste voorwaarde.
Of wordt voldaan aan dit eerste criterium is altijd
casusafhankelijk. Daarbij geldt dat alle redengevende feiten en omstandigheden
daarbij meegewogen kunnen worden. In het geval de zzp’er vooral zelfstandig zorg
dient te dragen voor eigen materiaal, kleding en te nemen voorzorgsmaatregels
ter plaatse, zal er al snel verschil optreden met de vaste werknemer waarvoor
de werkgever/opdrachtgever wel alles regelt binnen deze context bezien.
Kanttekening voorwaarde 2 – gelijkwaardige werkzaamheden
Betreft het werkzaamheden die de zzp’er uitvoert die ook door
eigen personeel van de werkgever/opdrachtgever uitgevoerd hadden kunnen worden?
Met andere woorden, voert de zzp’er werkzaamheden uit die feitelijk binnen de
bedrijfsvoering van de werkgever/opdrachtgever vallen en die ook door eigen
vaste medewerkers uitgevoerd hadden kunnen worden? Naast de kerntaken van de
onderneming kan daarbij ook gedacht worden aan daaraan ondersteunende activiteiten.
Als dat zo, dan zal – in ogenschouw nemende dat ook aan
voorwaarde 1 is voldaan – de zzp’er met succes zich op artikel 7:658 lid 4 BW
kunnen beroepen en de werkgever/opdrachtgever voor geleden en nog te lijden
schade aansprakelijk kunnen stellen.
Aan voorwaarden 1 en 2 voldaan?
Is aan beide voorwaarden voldaan, dan kan de zzp’er feitelijk
gelijkgesteld met een vaste medewerker van de werkgever/opdrachgever en is deze
laatste als werkgever aansprakelijk te stellen. Immers zowel als het gaat om de
wijze waarop de werkzaamheden worden uitgevoerd alsmede dat het om dezelfde
werkzaamheden gaat die zowel door de zzp’er als de medewerker uitgevoerd kunnen
worden is daarbij bepalend.
Ter afronding 2 voorbeelden.
Voorbeeld 1
Dat niet elke zzp’er gelijk kan worden gesteld met de vaste
medewerker als gaat om voormelde voorwaarden. Een zelfstandige dakdekker die wordt
ingehuurd door een metaalfabriek om het dak te repareren waarbij hij zelf zorg
dient te dragen voor de nodige materialen en veiligheidskleding e.d. zal zich
niet op artikel 7:658 BW lid 4 kunnen beroepen.
Voorbeeld 2
Dezelfde zelfstandige dakdekker die vervolgens door een dakdekkingsbedrijf
wordt ingehuurd om het dak van een klant van het bedrijf te repareren, waarbij
aan de dakdekker duidelijke veiligheidsvoorschriften zijn aangereikt, evenals bepaalde
kleding en schoenen, zal zich bij ontstane (letsel)schade wel met succes op
artikel 7:658 lid 4 kunnen beroepen. Let wel: de werkgever/opdrachtgever kan te
allen tijde zich disculperen van aansprakelijkheid van lid 4, als hij kan
aantonen dat hij zich juist aan alle veiligheidsvoorschriften heeft gehouden of
dat er sprake is van roekeloos gedrag waardoor de zzp’er in feite zelf de schade
heeft veroorzaakt.
Heeft u als zzp´er juridische hulp nodig bij
het aansprakelijk stellen van een werkgever of opdrachtgever?
Heeft u als zzp’er (letsel)schade geleden tijdens
de uitvoering van de opdracht en heeft uw opdrachtgever u geen juiste veiligheidsinstructies
meegegeven?
Voerde u als zzp’er werkzaamheden uit die de werkgever/opdrachtgever
zelf ook binnen zijn bedrijf had kunnen uitvoeren bijvoorbeeld door een van
zijn vaste medewerkers?
Voor deze en andere vragen, en uiteraard voor
passende antwoorden daarop verwijzen wij u graag naar de juristen van BERGA
juridische diensten!
De juristen van BERGA juridische diensten
verstrekken daarnaast passend advies en staan u eventueel bij in een
gerechtelijke procedure!
Heeft u (andere) vragen of advies nodig?
Wij verstrekken naast persoonlijke en online
juridische adviezen, ook juridische diensten op maat, zoals het op maat maken,
checken en/of wijzigen van uw modelovereenkomsten, contracten of andere
documenten. Onze diensten kunt u ook
snel en makkelijk online bestellen: www.webshop.bergajuridisch.nl
Daarnaast treden we zo nodig in onderhandeling
met uw wederpartij als het gaat om bijvoorbeeld contractvorming,
conflictbehandeling, of staan uw bij in een arbeidsbemiddelende fase. Ook
starten we zonodig een gerechtelijke procedure voor uw op.
Zoekt u persoonlijk en deskundig op maat
advies of wilt u direct een gerechtelijke procedure starten?
Kies dan voor de ervaren juristen van BERGA juridische
diensten meldt uw zaak aan via www.bergajuridisch.nl en vul het contactformulier in. U kunt ons ook altijd een e-mail sturen
naar: info@bergajuridisch.nl of belt u ons gerust op: 06-36331675.
Onze meest voorkomende rechtsgebieden
Wij verstrekken onze juridische diensten zowel
aan particulieren als aan ondernemers op o.a. de volgende veel voorkomende
gebieden:
(o.a. zaken voor de politierechter,
kantonrechter, appèladvies)
(o.a. bij het indienen van bewaar en beroep,
sociaal zekerheidsrecht,
WW, ZW,
Participatiewet)
Bekijk onze diensten op onze website & webshop
Bekijkt u onze website: www.bergajurdisch.nl of in onze webshop: www.webshop.bergajuridisch.nl
In onze webshop kunt u terecht voor het snel
en makkelijk bestellen van onze telefonische en online diensten, zoals
juridisch advies en het laten opmaken, checken of wijzigen van nieuwe of
bestaande contracten, voorwaarden of overige documenten.
We zijn u graag van dienst!
[1]ECLI:NL:HR:2012:BV0616
(23 maart 2012)
[2]ECLI:NL:HR:2012:BV0616
(23 maart 2012) over wanneer een zzp´er met succes zijn werkgever/opdrachtgever
aansprakelijk kan stellen voor (letsel)schade