Afnemen DNA bij veroordeelden
Bij de criminaliteitsbestrijding is het sinds jaar en dag
gebruikelijk om bij veroordeelden van ernstige gewelds- en zedenmisdrijven, DNA
af te nemen. Het gaat hier om onherroepelijk veroordeelden, in een fase waarin
er geen rechtelijke voorziening meer openstaat.
In de strafrechtelijke praktijk en
in samenhang met de huidige Wet DNA-onderzoek bestaat er het probleem van het niet
vrijwillig melden door een zich in vrijheid bevindende veroordeelde om een opgelegde
straf te ondergaan. Dit zijn veelal personen die in afwachting van een oproep
door het Openbaar Ministerie – vaak in samenwerking met de Reclassering – zich dienen
te melden. Door te weinig capaciteit (vooral door cellentekort en personeel) kunnen
veroordeelden niet direct na een veroordeling geherbergd worden.
Het gevolg is dat een significante
groep veroordeelden zich aldus niet vrijwillig meldt en politie en justitie
zich gedwongen ziet nadere opsporingsbevoegdheden in te zetten om de
veroordeelde alsnog te traceren. Ook voor laatstgenoemde instanties is dat een
hachelijke zaak, omdat ook daar – zoals in vele sectoren van de maatschappij –
een ondercapaciteit in menselijke armslag bestaat.
Sinds kort bestaat er het wetsvoorstel
om daar wat aan te doen en dan al vroeg in voorfase van de opsporing.
Afnemen DNA bij verdachten
Nu zich in vrijheid bevindende veroordeelden zich niet allen
vrijwillige melden en daarmee in de meeste gevallen onvindbaar zijn (en
blijven) voor politie en justitie, dient beoogt het wetsvoorstel dit effect tegen
te gaan.
Het voorstel komt er in essentie op neer, dat bij niet
traceerbare veroordeelden al in een vroeg stadium, reeds in de fase waarin zij zijn
aangehouden en als verdachten zijn aangemerkt, DNA wordt afgenomen. Wanneer een
verdachte vervolgd en wordt veroordeeld kan het verkregen DNA worden gebruikt
in de opsporingsfase, vervolgingsfase en gerechtelijke fase.
Beveiligd opslaan celmateriaal
In het voorstel van de nieuwe wet (Wet DNA-V veroordeelden) wordt
gesproken over een ‘beveiligd opslaan van celmateriaal welke alleen ‘na een
veroordeling mag worden gebruikt’ t.b.v. het opstellen van een DNA profiel. Alsdan
mag ook worden opgeslagen in de DNA-databank. Dit is ook mogelijk als de
veroordeelde niet te vinden is. Als duidelijk is dat er geen veroordeling zal
volgen, dan wordt het afgenomen celmateriaal direct vernietigd, althans daarvan
spreekt het voorstel. Of dit in de praktijk ook gebeurt is nog maar de vraag,
want in de meeste gevalle is op voorhand niet duidelijk of er wel of niet een
veroordeling zal volgen en blijft het celmateriaal zolang geconserveerd.
Cybercriminaliteit
Wat er gebeurt er o.a. met de wijze waarop het celmateriaal
beveiligd opgeslagen (‘veiliggesteld’) wordt? Dat dergelijk materiaal tóch
verkregen kan worden door derden kwaadwilligen middels diverse hacks is niet
onrealistisch gezien de toenemende cybercriminaliteit. En ICT en overheid, ook
als het gaat om beveiliging is – ook dat is geen nieuws – geen gelukkig
huwelijk.
Wens van de Tweede Kamer
Voor het in consultatie gaan van het wetsvoorstel, welke
fase vorig jaar juni is beëindigd, is er door leden van de Tweede Kamer veelvuldig
(in de vorm van commissies, zoals de Commissie Hoekstra, en werkkringen) veelvuldig gesproken over diens wens om reeds
in een vroeg strafrechtelijke fase te kunnen beschikken over DNA materiaal. De
aanleiding voor die wens kent een confronterende geschiedenis: Oud-minister Els
Borst werd op tragische wijze vermoord in haar woning, evenals de zus van de verdachte,
Loïs van U. Bart van U was destijds in 2012 eerder veroordeeld voor een
soortgelijk delict, maar daarbij werd geen celmateriaal afgenomen, wat volgens
de huidige wetgeving een verplichting is. Het ondervangen van dergelijke
omissies is mede aanleiding geweest het onderhavige voorstel van wet in
stelling te brengen.
Veel onderzoek & verbeteringen
Reeds voor de huidige Wet DNA-onderzoek was er (uiteraard) al
veel nader (forensisch) onderzoek gedaan naar de criteria en veiligheidsaspecten
voor o.a. het beveiligen, opslaan en gebruiken van DNA celmateriaal.
Ook wat betreft het nieuwe wetsvoorstel (Wet DNA-V) is er de
afgelopen jaar een goede follow-up van eerdere bevindingen geweest en zijn de
voorwaarden voor diverse strafrechtelijke en veiligheidsaspecten, niet in de
laatste plaats de rechten van een verdachte of veroordeelde, opnieuw de revue
gepasseerd binnen diverse ketenpartners en stakeholders (zoals het NFI,
politie, OM, advocatuur en rechtspraak) van de strafketen.
De overheid bericht op dit punt dat er veel is verbeterd t.a.v.
de uitvoeringswijze van de beoogde wet. De overheid claimt tijdens de
consultatie van onderhavig nieuw wetsvoorstel, dat de meeste veroordeeleden wel
worden opgespoord (zo’n 90%).
Niet-traceerbare veroordeelden
Een relatief kleine groep (zo’n 10%) blijft thans nog onder
de politionele radar. Zij zijn en blijven in de meeste gevallen onvindbaar en
daarbij wordt geen DNA opgeslagen. Onbekend is hoe groot de groep veroordeelden
is, die hun heil hebben gezocht in het buitenland.
Politietaak
In de nieuwe wet, zal de politie een actieve rol gaan
krijgen bij het afnemen van cel- materiaal bij geregistreerde verdachten. Zo
wordt voorkomen dat er in latere fases bij een veroordeling geen DNA
beschikbaar is en de veroordeelde niet vindbaar is. Concreet gaat het om personen
die na een verhoor of inverzekeringstelling verdacht worden van een ernstig misdrijf.
Te gebruiken celmateriaal
Het afgenomen celmateriaal met, zoals hiervoor uiteen is gezet,
niet meteen strafrechtelijk worden aangewend door justitie. De huidige
reikwijdte van bevoegdheden, zoals die gelding zal hebben binnen de nieuwe wet,
wordt niet uitgebreid.
Te beveiligen celmateriaal
Het is de bedoeling dat het afgenomen celmateriaal bewaard
en opgeslagen wordt in een strikt beveiligde omgeving. Zowel middels de diverse
commissies, rapportages, overleggen en consultatieronde hebben gezorgd voor een
aanscherping van de voorwaarden onder welke DNA geconserveerd mag blijven. Bij
een verdere parlementaire behandeling kunnen deze nader worden gepreciseerd.
Bevel door OvJ
De beoogde wet schrijft voor dat het afgenomen en bewaarde
celmateriaal gebruikt mag worden na een veroordeling en wel zodanig na een daartoe
door de OvJ strekkend bevel. Het bewaarde materiaal wordt dan verder ingezet om
te komen tot een volledig DNA-profiel. Op het moment dat in eerdere fase geen
sprake meer is van een persoon die verdacht is, wordt het celmateriaal vernietigd,
althans dat is de opzet van de nieuwe wet.
Bent
u verdachte na gehoord te zijn of in verzekering te zijn gesteld?
Wilt
u weten hoe het zit met uw rechten inzake af te staan celmateriaal en DNA?
Of
heeft u andere vragen en/of juridische problemen?
De
juristen van BERGA juridische diensten verstrekken passend juridisch advies en
bijstand en zijn u zo nodig van dienst in een gerechtelijke procedure.
Heeft u andere
vragen of ander advies nodig?
Wij verstrekken naast persoonlijke en online
juridische adviezen, ook juridische diensten op maat, zoals het op maat maken,
checken en/of wijzigen van uw modelovereenkomsten, contracten of andere
documenten. Onze diensten kunt u ook snel en makkelijk online bestellen op www.webshop.bergajuridisch.nl
Daarnaast treden we zo nodig in onderhandeling met de
wederpartij als het gaat om bijvoorbeeld contractvorming, conflictbehandeling,
of staan u bij in arbeidsbemiddeling. Ook starten we zonodig een gerechtelijke
procedure voor u op.
Zoekt u persoonlijk en deskundig op maat advies of wil
je een procedure starten?
Kies dan voor de juridische diensten van BERGA en meld
je zaak aan via www.bergajuridisch.nl en vul het contactformulier in. U kunt ons ook altijd
bereiken via: info@bergajuridisch.nl of bel ons: 06-36331675.
Onze meest
voorkomende rechtsgebieden
Wij verstrekken
juridische diensten aan particulieren en ondernemers op gebied van:
(o.a. zaken
voor de politierechter, kantonrechter, appèladvies)
(o.a. bij het
indienen van bewaar en beroep, sociaal zekerheidsrecht,
WW, ZW, Participatiewet)
Bekijk onze diensten op onze website & webshop
Bekijk onze
website: www.bergajurdisch.nl & webshop:
www.webshop.bergajuridisch.nl
In onze webshop
kunt u terecht voor het bestellen van onze telefonische en online diensten,
zoals juridisch advies en het laten opmaken, checken of wijzigen van nieuwe of
bestaande contracten, voorwaarden of overige documenten.
We zijn u graag van dienst!6