Rechter zoekt informatie
Een rechter heeft m.b.v. het AI-programma ChatGPT de levensduur van zonnepanelen geschat. Dat blijkt uit een recentelijk vonnis. Daarover is veel ophef ontstaan. Onzes inziens onterecht. Het is aan de rechter om de feiten vast te stellen n.a.v. door partijen aangedragen (en onvoldoende betwiste) omstandigheden. Er is geen wettelijk artikel wat de rechter verbiedt gebruik te maken van aanvullende algemeen toegankelijke bronnen om een aanvulling op aangebrachte feiten te maken.
Misgelopen rendement
De rechter i.c. schatte m.b.v. ChatGPT de gemiddelde levensduur van zonnepanelen. Daarbij was uitgangspunt het jaar van aanschaf van de zonnepanelen. Het blijkt dat zonnepanelen uit het jaar 2009 een levensduur hebben van gemiddeld 25-30 jaar. De rechter middelde deze uitkomt dan ook op 27,5 jaar. Omdat berekent diende te worden hoeveel rendement de eiser mistte door uit te gaan van het moment waarop de dakoptrek van de buren het zonlicht belemmerde, kon zo met redelijk objectieve zekerheid worden vastgesteld welk rendement dat was.
Gemêleerde reacties
Via sociale media en vooral LinkedIn zijn zowel de voor- als tegenstanders flink manifest aanwezig m.b.t. tot de AI-gebruikende rechter. Zo zou het een omissie van de rechter zijn en/of onvermogen om op deze wijze feiten vast te stellen en/of deze in de juiste context te checken. ChatGPT zit er namelijk nogal eens naast wat feiten betreft. Een ander reageert met gefronste wenkbrauwen door de “Googelende rechter” in herinnering te brengen.
Googelende rechter
De ‘Googelende rechter’ verwijst naar arrest van de Hoge Raad uit 2011. Die stelde destijds vast dat een arrest van het gerechtshof, dat deels was samengesteld op basis van feiten en omstandigheden die niet als zodanig door partijen in het dossier waren ingebracht, doch welke gegenereerd waren middels het gebruik van Google, strijdig was met het beginsel van hoor en wederhoor. Immers, partijen hebben op Hofs’ inbreng van deze ‘feiten’ niet eigenhandig kunnen reageren en/of deze afdoende kunnen betwisten. Deze ‘werkwijze past overigens ook niet bij het karakter van een civielrechtelijke en accusatoire procesvoering zoals wij dat in Nederland (en andere continentale landen) kennen. Op deze wijze ondermijn je het beginsel van hoor en wederhoor, zo stelde de Hoge Raad.
Hoor en wederhoor
Met deze gang van zaken krijgen partijen niet de gelegenheid om daarvan kennis te nemen en daar naar gelang op passende wijze te kunnen reageren. De hiervoor genoemde rechter die de levensduur van de zonnepanelen via ChatGPT had opgezocht, had deze gegevens overigens niet volledig van ChatGPT verkregen. ChatGPT was daarbij voor hem slechts een hulpmiddel.
Spanningsveld
Er lijkt zich een juridisch spanningsveld af te tekenen bij het gebruik van digitale bronnen als de onderhavige. Is dit nu omdat de rechters dat in deze twee zaken uitdrukkelijk zelf hebben vermeld in hun uitspraak en waren wij als burgers en juristen eerder in een volle overtuiging dat rechters dat nimmer deden? Wij denken dat het naïef is om te denken dat dit nimmer aan de orde was of is bij de totstandkoming van een vonnis. Nu die ophef er ‘opeens’ wel lijkt te zijn, geeft deze volgens ons impliciet te kennen dat veelal sprake lijkt te zijn van een soort van struisvogelgedrag. Nogmaals: dát een dergelijk AI middel niet alleen juristen tot dienst is, doch ook rechters daar de vruchten van (mogen) plukken is kennelijk een waarheid die veel burgers en juristen niet willen onderkennen of niet willen zien. Zolang en zodra partijen (en zich daartoe verhoudende derden) daar geen nadeel van (kunnen) ondervinden in hun belang en vordering(en), dan is er wat ons betreft ook niet zoveel aan de hand.
Aanvulling rechtsgronden
Het is immers ook dezelfde rechter die rechtsfeiten zonodig aanvult (25 RV) als deze de kern en het belang van eiser of gedaagde verder in versterkte mate cachet en de nodige juridische contouren geeft. De ondergrens daarbij ligt daar waar het gaat om mogelijke inbreuken op de rechten van partijen. Dat de rechter in staat is ambtshalve rechtsgronden aan te vullen, betekent ook dat in sommige gevallen omstandigheden/feiten worden meegenomen die (ook) niet door partijen zijn ingebracht. Ook hier is geen strijd met het hoor en wederhoor. In het geval van een AI-gebruikende rechter gebeurt er in feite niets anders. Ook hier geldt: zolang en zodra partijen er belang bij hebben dat de rechter omstandigheden meeneemt in het vonnis, die de gronden daartoe versterken, is dat juist iets om aan te (blijven) moedigen.
Veel kritiek
´Minder vertrouwenwekkend reageert een gebruiker van LinkedIn. Een ander brengt te berde dat het vonnis naar Belgisch recht vernietigbaar zou zijn. Weer een ander bekritiseert dat niet duidelijk zou zijn en/of niet bekend is wat nu daadwerkelijk de in ChatGPT ingevoerde vraagstelling zou zijn geweest; daarbij impliciet verwijzend dat de uitkomsten daarvan per definitief discutabel zouden (moeten) zijn.
Enige positieve noten
Toch zien juristen ook mogelijkheden en kansen, voordelen in de trant van verzachtende omstandigheden. Een oordeel in een vonnis of beschikking is per definitief onderhevig aan de kennis en kunde van een rechter, maar wordt daarbij ook gevormd door diens levenservaring en ja, ook van algemene kennis en wetenswaardigheden. Om het algemene kennisniveau van rechters op peil te kunnen houden in een steeds complexere wereld en juridische afspiegeling daarvan, wordt het gebruik van AI-technologie ook toegejuicht. Als er dan toch geschat moet worden (bij gebrek aan heldere feiten en informatie), dan is dit een werkmethode die plausibel is, mits verder ondersteunend met feitelijke en andere verifieerbare gegevens. Wij sluiten ons daar helemaal bij aan.
Juridisch advies nodig?
Behoefte aan een sluitend contract?
Gerechtelijke procedure starten?
BERGA juridische diensten hanteert een proactieve juridische werkwijze, waarbij wij met u – als particulier of ondernemer – altijd verder kijken dan naar het huidige geschil.
Zo zijn we juridisch alert voor de toekomst en kunnen we juridische risico’s minimaliseren of uitsluiten!
De juristen van BERGA juridische diensten zijn u ook van dienst als het gaat om aansprakelijkstelling en schadevergoeding en/of aanverwante zaken.
De juristen van BERGA juridische diensten zorgen ervoor dat de juiste persoon/personen/ondernemer(s) aansprakelijk worden gesteld als gevolg van uw geleden en nog te lijden schade, regelt en verzorgt alle communicatie met de schadeveroorzakende partij of diens eventuele verzekeraars en starten indien nodig een gerechtelijke procedure op als de wederpartij uw schade niet wil erkennen.
Heeft u andere vragen of ander advies nodig?
Wij verstrekken naast persoonlijke en online juridische adviezen, ook juridische diensten op maat, zoals het op maat maken, checken en/of wijzigen van uw modelovereenkomsten, contracten of andere documenten. Onze diensten kunt u ook snel en makkelijk online bestellen op www.webshop.bergajuridisch.nl
Daarnaast treden we zo nodig in onderhandeling met de wederpartij als het gaat om bijvoorbeeld contractvorming, conflictbehandeling, of staan u bij in arbeidsbemiddeling. Ook starten we zonodig een gerechtelijke procedure voor u op.
Zoekt u persoonlijk en deskundig op maat advies of wil je een procedure starten?
Kies dan voor de juridische diensten van BERGA en meld je zaak aan via www.bergajuridisch.nl en vul het contactformulier in. U kunt ons ook altijd bereiken via: info@bergajuridisch.nl of bel ons: 06-36331675.
Onze meest voorkomende rechtsgebieden
Wij verstrekken juridische diensten aan particulieren en ondernemers op gebied van:
(o.a. zaken voor de politierechter, kantonrechter, appèladvies)
(o.a. bij het indienen van bewaar en beroep, sociaal zekerheidsrecht,
WW, ZW, Participatiewet)
Bekijk onze diensten op onze website & webshop
Bekijk onze website: www.bergajurdisch.nl & webshop: www.webshop.bergajuridisch.nl
In onze webshop kunt u terecht voor het bestellen van onze telefonische en online diensten, zoals juridisch advies en het laten opmaken, checken of wijzigen van nieuwe of bestaande contracten, voorwaarden of overige documenten.
We zijn u graag van dienst!