Serie blogs
In deze serie blogs behandelen
we belangrijke aspecten rondom overeenkomsten,
zoals welke basiselementen daarin een rol spelen, hoe
deze tot stand komen, wat de rechtsgevolgen ervan kunnen zijn, wat er
speelt bij o.a. een opzegging, wijziging, ontbinding of vernietiging ervan en
welke soorten van overeenkomsten er zijn.
In ons eerste
blog beschreven we de uitgangspunten van het overeenkomsten- of
contractenrecht.
In het tweede
blog beschreven we de aspecten die van belang zijn voor het rechtsgeldig
tot stand laten komen van een overeenkomst.
In het derde
blog bespraken we de mogelijke rechtsgevolgen die samenhangen met een
overeenkomst. Elke overeenkomst beoogt een voor partijen wenselijke realisatie
van doelen; zij hebben er beide belang bij dat de overeenkomst in wederkerig
opzicht voor de toekomst gestand houdt, althans voor zolang de termijn die
partijen daarbij voor ogen hebben. Rechtsgevolgen van een overeenkomst kunnen
in nagenoeg alle contracten – tegenover elkanders rechten – als verbintenissen,
verplichtingen, worden aangewezen. Daartegenover staan rechten.
In dit vierde blog bespreken we
de juridische mogelijkheden als een contractspartij de overeenkomst (deels) niet
en/of niet tijdig nakomt. Mits contractueel toegelaten kan er in dat geval o.a.
schadevergoeding worden geclaimd.
Wederkerige verplichtingen
uit een overeenkomst
Contractspartijen hebben jegens
elkander rechten en plichten uit een tussen hen tot stand gekomen overeenkomst.
Een contractspartij mag – op basis van deze (mondelinge of schriftelijke) overeenkomst
– ervan uitgaan dat zijn wederpartij zich houdt aan de contractuele afspraken
ter zake. De praktijk is uiteraard weerbarstiger dan dit contractuele
uitgangspunt, in het Latijns ook wel genoemd pacta sunt servanda, ofwel,
afspraak is afspraak. Het onderliggende en dragende principe hierbij is dat
partijen elkaar te goeder trouw bejegenen en ervan uit mogen gaan dat de wederpartij
betrouwbaar is in het nakomen van diens contractuele verplichtingen. Dit zorgt
uiteindelijk voor contractuele zekerheid en stabiliteit in het realiseren van
de doelstellingen van de overeenkomst: het nakomen van elkanders plichten,
zodat elke contractspartij zijn rechten verzilverd ziet.
Nakomen van verplichtingen
uit een overeenkomst
De wederkerige contractuele
verplichtingen worden aldus niet altijd nagekomen. De wederpartij ziet dat zijn
rechten dan niet verzilverd (kunnen) worden en/of dat deze in het geheel worden
genegeerd. Kennelijk is een afspraak of overeenkomst op zichzelf niet voldoende
om een contractspartij aan zijn verplichtingen te houden. Welke juridische
middelen staan een contractspartij dan ter beschikking? En om zo toch contractuele
rechten vs. plichten van de wederpartij af te dwingen?
Niet na komen van verplichtingen
uit een overeenkomst (wanprestatie)
Niet nakomen heeft conform
artikel 6:74 BW bepaalde consequenties:
Iedere tekortkoming in de
nakoming van een verbintenis verplicht de schuldenaar de schade die de
schuldeiser daardoor lijdt te vergoeden, tenzij de tekortkoming de schuldenaar
niet kan worden toegerekend.
Ergo: Wanneer deze tekortkoming
verwijtbaar (het was te vermijden geweest, schuld aansprakelijkheid) door de
wederpartij (schuldenaar) is veroorzaakt, of deze komt volgens de wet voor zijn
risico (risico aansprakelijkheid), dan is deze aan hem toe te rekenen, tenzij
er omstandigheden zijn die deze ‘toerekening’ opheffen. Er is dan sprake van
een toerekenbare tekortkoming in de nakoming van de overeenkomst, ook wel
wanprestatie genoemd.
Vordering tot nakoming
Wanneer de wederpartij
toerekenbaar tekort is geschoten in de nakoming van zijn contractuele verplichtingen
kan de contractspartij hem daarop aanspreken, zodat de overeenkomst alsnog
correct en conform contractuele afspraken wordt nagekomen. Dit ‘aanspreken’
gebeurt in de praktijk middels een ingebrekestelling. Een betalingsherinnering
is een vorm van een ingebrekestelling, alleen is er dan nog sprake van een ‘lichte’
waarschuwing. In de ingebrekestelling wordt (ondubbelzinnig) aangegeven dat de
contractspartij nakoming vordert en door welke omstandigheid(en) hij in gebreke
is of blijft waardoor zijn contractuele verplichtingen niet worden nagekomen.
In gebreke stellen
Middels een ingebrekestelling stelt
een contractspartij zijn wederpartij in gebreke en dient hem nog een laatste termijn
te gunnen om alsnog aan de contractuele verplichtingen te voldoen, na te komen,
en wel binnen een finale respijttermijn, een laatste termijn om alsnog te ‘presteren’,
aldus na te komen. Vol
Indien de nakoming van de
prestatie blijvend onmogelijk is, dan ontstaat de verplichting tot het
vergoeden van de schade direct en automatisch. Wanneer de wederpartij
(schuldenaar) niet nakomt verkeert hij in een staat van verzuim.
Verzuim
Wanneer is mijn wederpartij in
verzuim? Artikel 6:81 BW spreekt over die gevallen wanneer deze in verzuim
verkeert:
De schuldenaar is in verzuim
gedurende de tijd dat de prestatie uitblijft nadat zij opeisbaar is geworden en
aan de eisen van de artikelen 82 en 83 is voldaan, behalve voor zover de
vertraging hem niet kan worden toegerekend of nakoming reeds blijvend onmogelijk
is.
Artikel 6:81 BW spreekt over
verzuim in relatie tot verbintenissen (uit een overeenkomst of die uit de wet
gelden) en welke gevolgen dit met zich mee brengt. Als de wederpartij in
verzuim verkeert, maar vaak ook al in die gevallen waarin verzuim niet is vereist, kan de contractspartij
zijn contractuele rechten ter zake claimen, zoals het vorderen van wettelijke
rente, of het opeisen van een contractuele boete.
Van rechtswege in verzuim
Verzuim treedt in wanneer de wederpartij de in de ingebrekestelling opgenomen respijttermijn ongebruikt laat passeren, zoals hiervoor toegelicht. Verzuim kan echter ook al intreden zonder dat de wederpartij ingebreke is gesteld, op basis van een doen of nalaten waardoor de wet zelf al aangeeft dat er dan sprake is van een situatie van verzuim. De wederpartij verkeert direct in verzuim, zonder dat een ingebrekestelling is vereist in navolgende gevallen:
– Tijdige nakoming is blijvend
onmogelijk
Zoals lid 1 van artikel 6:81 BW
al aangeeft is er niet dan pas sprake van verzuim nadat een prestatie opeisbaar
is en voorts aan de voorwaarden van artikel 6:82 en 6:83 BW zijn voldaan, in
het geval sprake is van een situatie waarbij op voorhand duidelijk is dat de
schuldenaar in het geheel niet meer na zal komen. Zoals in het geval sprake is
van een faillissement;’
– Partijen hebben een fatale
termijn afgesproken
Bijvoorbeeld als er is
afgesproken dat op een bepaalde datum geleverd of betaald zou worden, is de
schuldenaar ook direct in verzuim;
– Door een mededeling van de
schuldenaar
In het geval de schuldenaar
uitdrukkelijk of stilzwijgend aan de contractspartij heeft medegedeeld dat hij zijn verplichtingen niet
zal nakomen, verkeert hij ook in dit geval direct in verzuim
In voornoemde 3 gevallen is een
ingebrekestelling niet vereist en verkeert de schuldenaar direct in verzuim. In
dat geval kan de contractspartij direct overgaan tot het vorderen van nakoming,
schadevergoeding, ontbinding van de overeenkomst of het opschorten van de eigen
verplichtingen uit de overeenkomst en gebruikmaking van de bevoegdheid tot
verrekening.
Nakoming vorderen
Als een wederpartij alsnog kan nakomen, ondanks een eerder verzonden
ingebrekestelling, kan de contractspartij alsnog en wederom nakoming vorderen
en de wederpartij hierop attenderen (schriftelijk of mondeling). Dit is niet
meer het geval wanneer de wederpartij niet meer na kan komen.
Schadevergoeding vorderen
Wanneer de contractspartij
schade heeft geleden als gevolg van het niet nakomen van diens wederpartij, kan
hij schadevergoeding vorderen. Bijvoorbeeld voor reeds uitgevoerde werkzaamheden
(het onbetaald laten van de factuur), of bij een gebrekkig geleverde auto die
niet beantwoord aan de overeenkomst (non-conforme levering). In dit laatste
geval kan reparatie verlangd worden, maar ook, in plaats van reparatie, om
vervangende schadevergoeding. Met deze vervangende schadevergoeding kan de
contractspartij (als koper van een auto uit hoofde van een koopovereenkomst)
dan de gebreken van of in de auto zelf (laten) herstellen.
Welke schade vorderen?
Nadat de vordering opeisbaar is
geworden conform de wet of de overeenkomst, kan geleden schade worden
gevorderd. Deze omvat vermogensschade en ander nadeel (artikel 6:95 BW).
Het verdient de voorkeur in de
ingebrekestelling melding te maken dat de contractspartij de wederpartij tevens
aansprakelijk stelt, indien deze niet binnen de daarin genoemde respijttermijn
presteert, aldus nakomt. Deze aansprakelijkstelling ziet dan op het vorderen
van schadevergoeding, welke kan bestaat uit materiële en immateriële
schadevergoeding. Deze laatste wordt ook wel smartengeld genoemd. In beginsel
kan alle gevolgschade, van de toerekenbare tekortkoming in de nakoming (artikel
6:74 BW) op de wederpartij worden verhaald, mits deze maar in causale relatie staat
tot de wanprestatie. Zo noemt artikel 6:96 BW onderdelen op die vallen onder
vermogensschade en van de wederpartij zijn te vorderen wanneer deze in verzuim
is geraakt. Hieronder vallen bij voorbeeld ook:
-redelijke kosten ter voorkoming of beperking van schade die als gevolg van de gebeurtenis waarop de
aansprakelijkheid berust, mocht worden verwacht (zgn. bereddingskosten);
-redelijke kosten ter
vaststelling van schade en aansprakelijkheid (zoals onderzoekskosten);
-redelijke kosten ter verkrijging van voldoening buiten rechte (buitengerechtelijke kosten die samenhangen met
een ingebrekestelling).
Ontbinding van de
overeenkomst
De contractspartij kan er ook
voor kiezen om de gehele of gedeeltelijke overeenkomst te ontbinden. Dit kan
alleen als de tekortkoming in de nakoming van voldoende gewicht is en er niet
meer nagekomen kan worden, of in het geval sprake is van een zeer ernstige tekortkoming
waardoor het niet meer redelijk is om de overeenkomst in stand te laten
(artikel 6:265 BW). Ontbinding kan buitengerechtelijk plaatsvinden (via een
eenvoudig tot de wederpartij gerichte mededeling), tenzij er sprake is van een
huur- of arbeidsovereenkomst. Bij ontbinding hebben contractspartijen de
verplichting om reeds nagekomen verplichtingen zoveel als mogelijk ongedaan te
maken. Lukt dat niet, dan geldt dat een op geld waardeerbaar bedrag
(schadevergoeding) aan de orde kan zijn. Een auto dient weer aan de verkoper teruggegeven
te worden en de verkoper dient de koopprijs terug te betalen. De wet spreekt
van een nieuwe verbintenis, een verbintenis tot ongedaanmaking van reeds
tot stand gekomen verbintenissen.
Opschorten van eigen verplichtingen
Wanneer de wederpartij toerekenbaar
niet nakomt en deze in verzuim verkeert, mag de contractspartij ervoor kiezen
om zijn eigen verplichtingen ook niet na te komen. Bijvoorbeeld in het geval goederen
deels zijn geleverd, de factuur ook deels wordt voldaan, of de levering van de
goederen opschorten, omdat de factuur niet tijdig is voldaan Er dient daarbij
wel voldoende verband te zijn tussen de opeisbare vordering en de op schorten
verplichting (verbintenis), zoals vermeld in de artikelen 6:52 en 6:262 BW. In de praktijk moet het dan
gaan om rechten en plichten die over en weer van toepassing zijn en hun oorsprong
hebben, voortvloeien, uit dezelfde rechtsverhouding. NB opschorten van eigen
verplichtingen geldt alleen voor de duur de wederpartij niet presteert; het is
geen vrijbrief om zelf in het geheel niet meer te hoeven presteren! Ook kan de overeenkomst
opschortingsrechten uitsluiten!
Verrekening
In het geval de wederpartij ook iets heeft te vorderen op de contractspartij, kan de contractspartij ervoor kiezen om zijn schuld aan de wederpartij met diens schuld aan de contractspartij te verreken. Het moet gaan om een opeisbare vordering die zich leent voor verrekening (op geld waardeerbare goederen). NB de overeenkomst kan bepalen dat er geen bevoegdheid is tot verrekening.
Naar
de rechter
Voorgaande
juridische acties staan de contractspartij ter beschikking indien hij ervoor kiest
de kwestie onderling te willen oplossen, buiten de rechter om.
Wanneer
de in gebreke blijvende wederpartij in verzuim verkeert en duidelijk is dat hij
niet meer wil of zal nakomen, kan de contractspartij ervoor kiezen hem in
rechte te betrekken. Op vordering van de contractspartij kan hij zijn rechten
op de wederpartij middels dagvaarding kenbaar maken; zijn vordering wordt dan –
middels bemoeienis door de rechter via een gerechtelijke procedure – een
rechtsvordering. Bij elke vordering, dus wanneer er recht op een geven, doen of
een nalaten is, kan hij deze vordering aan de rechter kenbaar maken met het
verzoek de rechter de wederpartij (schuldenaar) daartoe alsnog te veroordelen
(artikel 3:296)
Niet toerekenbare nakoming
In voorgaande uiteenzetting gaat
het om gevallen waarbij de wederpartij (schuldenaar) toerekenbaar (verwijtbaar)
de contractuele verplichtingen niet is nagekomen en verkeert in verzuim, al dan
niet ingeleid in de vorm van een ingebrekestelling.
In het geval echter niet wordt
nagekomen buiten schuld of risico van de wederpartij, geldt dat de contractspartij
geen bevoegdheden toekomt om nakoming op te eisen, of bijvoorbeeld schadevergoeding
te vorderen. Artikel 6:81 BW geeft daarvoor een blokkade: de wederpartij moet
in verzuim verkeren, een situatie die hem is toe te rekenen. Buiten toerekenbare
schuld of bij risicoaansprakelijkheid, geldt dat er in beginsel sprake is van
overmacht. Wanneer daarvan sprake is wordt verder vorm gegeven door de wet,
jurisprudentie of kan nader door partijen worden geduid en gedefinieerd in het
onderliggende contract.
Soorten overeenkomsten
Bij Berga juridische diensten
kun je terecht voor het opmaken van elk soort denkbaar contract. Hieronder
noemen we enkele overeenkomsten:
Beheerovereenkomst
Inhuurovereenkomst
Managementovereenkomst
Onderhoudsovereenkomst
Opdrachtovereenkomst
Resellerovereenkomst
Service Level Agreement
Aannemingsovereenkomst
Geheimhoudingsovereenkomst
Ruilovereenkomst
Mantelovereenkomst
Oproepovereenkomst
Pandovereenkomst
Leaseovereenkomst
Thuiswerkovereenkomst
Uitzendovereenkomst
Schenkingsovereenkomst
Zekerheidsovereenkomst
Financieringsovereenkomst
Overname overeenkomst
Copyright document
Licentievoorwaarden
Agentuurovereenkomst
Akte van overdracht
auteursrechten
Disclaimer
Inschrijfformulieren
Meerpartijenovereenkomst
Privacy Statements
Rekening-courant DGA
Rekening-courant Gelieerde
Onderneming Overeenkomsten
Royaltyovereenkomst
Een
professioneel contract of voorwaarden laten opmaken?
Weten welke
aspecten van belang zijn voor een juiste samenstelling van een overeenkomst?
Uw
contractsinhoud en de rechtsgevolgen daarvan laten toetsen door een van onze
contractjuristen?
Aanspraak maken
op nakoming, schadevergoeding, ontbinding, opschorting of verrekening uit
hoofde van een overeenkomst?
De vordering
op de wederpartij aan de rechter voorleggen?
Of heeft u
andere aan aansprakelijkheid en schade(vergoeding) verwante vragen, of heeft u
gerichte hulp advies nodig voor andere voor andere zaken?
De juristen
van BERGA juridische diensten verstrekken passend juridisch advies en bijstand
en zijn u zo nodig van dienst bij (het starten van) een gerechtelijke
procedure.
Neem telefonisch
contact op met Berga juridische diensten, zodat je wordt uitgelegd wat je nodig
hebt in dit contract. Of stuur ons een email.
Heeft u andere vragen of
ander advies nodig?
Wij verstrekken naast
persoonlijke en online juridische adviezen, ook juridische diensten op maat,
zoals het op maat maken, checken en/of wijzigen van uw modelovereenkomsten,
contracten of andere documenten. Onze diensten kunt u ook snel en makkelijk online
bestellen op www.webshop.bergajuridisch.nl
Daarnaast treden we zo nodig in
onderhandeling met de wederpartij als het gaat om bijvoorbeeld contractvorming,
conflictbehandeling, of staan u bij in arbeidsbemiddeling. Ook starten we
zonodig een gerechtelijke procedure voor u op.
Zoekt u persoonlijk en deskundig
op maat advies of wil je een procedure starten?
Kies dan voor de juridische
diensten van BERGA en meld je zaak aan via www.bergajuridisch.nl en vul het
contactformulier in. U kunt ons ook altijd bereiken via: info@bergajuridisch.nl
of bel ons: 06-36331675.
Onze meest voorkomende
rechtsgebieden
Wij verstrekken juridische
diensten aan particulieren en ondernemers op gebied van:
(o.a. zaken voor de politierechter, kantonrechter,
appèladvies)
(o.a. bij het indienen van bewaar en beroep, sociaal
zekerheidsrecht,
WW, ZW, Participatiewet)
Bekijk onze diensten op onze
website & webshop
Bekijk onze website: www.bergajurdisch.nl &
webshop: www.webshop.bergajuridisch.nl
In onze webshop kunt u terecht
voor het bestellen van onze telefonische en online diensten, zoals juridisch
advies en het laten opmaken, checken of wijzigen van nieuwe of bestaande
contracten, voorwaarden of overige documenten.
We zijn u graag van dienst!